علت و درمان تبخال لب و بینی  

تبخال‌ها، تاول‌های قرمز پر از مایعی هستند که نزدیک دهان و یا در موارد نادر روی انگشتان، بینی و یا داخل دهان بر اثر نفوذ نوعی ویروس ظاهر می‌‎شوند.

برای درمان تبخال باید علت بروز آن را بشناسید. ویروس تب‌خال به علت‌‎های متفاوتی وارد بدن شده و گاه قسمت‌های دیگری از بدن را به خود آلوده می‌کند. تبخال‌ها معمولاً بصورت تکه‌هایی در کنار هم تجمع پیدا می‌کنند و به مدت دو هفته یا بیشتر باقی بماند.

هیچ درمانی برای از بین بردن ویروس و عفونت تبخال وجود ندارد و تبخال‌ها معمولاً خود به خود پس از گذشت 7 تا 10 روز برطرف می‌شوند. البته برخی داروها و روش های خانگی خاص می‌توانند مدت زمان وجود تبخال را کاهش داده و باعث کمتر شدن درد ناشی از آن شود. در این مقاله، علل ایجاد تبخال را به شما توضیح خواهیم داد همچنین به بررسی علائم، راههای پیشگیری و درمان تبخال لب و بینی می پردازیم.

پیشنهاد مطالعه : موثرترین روش از بین بردن جای جوش قدیمی 

پیشنهاد مطالعه: فرمدهی صورت با لیفت با نخ

علل ایجاد و درمان تبخال

به‌‎‎وجود آمدن تب‎خال و ورود این ویروس در بدن علل گوناگونی دارد، حتما شما هم شنیده‌اید که تبخال لب بر اثر یک حمله عصبی یا کابوس‌های شبانه خودش را نشان می‌دهد. این گفته تا حدود زیادی درست است، البته علت اصلی تبخال لب شما، کابوسی نیست که شب پیش دیده‌‎اید بلکه ویروس هرپس سیمپلکس یا  HSV  است که آن را ایجاد می‏‌کند. لب، داخل دهان، روی صورت و یا حتی داخل یا روی بینی شایع‌ترین نقاط بروز تبخال هستند اما تبخال‌ها می‌توانند در هر جای دیگری از بدن ایجاد شوند از جمله در ناحیه‌ی تناسلی.

ویروس “هرپس سیمپلکس” در زمان ورود به بدن تبخال ایجاد می‌کند و بیشتر در نقاطی این کار را انجام می‌دهد که مرطوب و مخاطی هستند. لب‌های ما هم به دلیل مرطوب بودن‌شان مکان خیلی خوبی برای رشد ویروس هرپس هستند. ویروس هرپس سیمپلکس-1بسیار شایع است. اگر دچار این ویروس باشید، احتمال دارد که در دوران کودکی و اغلب در اثر تماس مستقیم با شخصی که مبتلا به آن بوده و یا بوسیده شدن توسط یک بزرگسال مبتلا به ویروس، آن را گرفته باشید. هنگامی که شخصی به ویروس هرپس سیمپلکس-1 آلوده می‌شود، ویروس از طریق پوست وارد گروهی از سلول‌های عصبی به نام گانگلیون می‌شود.

نیازی نیست که فرد دچار سرماخورگی شود تا تبخال بزند. تبخال‌ها می‌توانند از طریق عفونت‌های دیگر، تب، استرس، نور خورشید، آب و هوای سرد، تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی یا بارداری، کشیدن دندان و مصرف برخی غذاها و داروها نیز بروز پیدا کنند. در بسیاری از افراد دلیل آن غیر قابل پیش بینی است.

تب‎خال به شدت مسری(واگیردار) است. تب‌خال، به ویژه وقتی روی قسمت‌های آشکار بدن مثل لب، پوست دست و صورت یا بینی باشد به شدت واگیردار است بنابراین اگر با فردی در تماس هستید که روی لبش تبخال دارد بهتر است او را نبوسید و مطمئن شوید که قاشق و چنگال و ظرف غذایش کاملا از شما جدا باشند. علاوه بر این وسایلی که با تبخال لب خودتان تماس داشته‌اند را بهتر است دیگر استفاده نکنید. مثلا رژ لب یا پمادی که به لبتان زده‌اید را دور بیاندازید و با حوله‌ای که استفاده کرده‌‍اید دیگر صورت‌تان را خشک نکنید. وقتی هرپس سیمپلکس وارد بدن می‌‏‎شود دیگر بیرون نمی‌‎رود. این ویروس از دهان به سیستم عصبی مرکزی می‌رود و همان جا می‌ماند تا با حمله بعدی دوباره خودش را نشان بدهد.

علائم تبخال

ویروس پس از ورود به بدن، مدت زمان زیادی را در حالت خواب و غیرفعال به سر می‌برد و هر لحظه ممکن است بیدار شده و موجب تبخال شود. اما همه‌ی کسانی که مبتلا به ویروس هرپس سیمپلکس می‌شوند، تبخال نمی‌زنند. در برخی افراد این ویروس به طور دائم در حالت غیرفعال (خواب) باقی می‌ماند.

پس از اینکه در معرض ویروس هرپس سیمپلس قرار گرفتید ممکن است تبخال تا 20 روز ظاهر نشود. ممکن است چند روز پیش از بروز تبخال حس مور مور شدن یا سوزش در لب‌ها‌ یا صورتتان داشته باشید. این بهترین زمان برای شروع درمان است. هنگامی که تبخال ایجاد شود، شما با یک تاول قرمز و برآمده پر از مایع مواجه می‌شوید. این تاول معمولاً دردناک و حساس به لمس است. ممکن است همزمان چند تبخال وجود داشته باشد. تاول‌ها پس از چند روز خود به خود می‌ترکند، سپس پوسته پوسته می‌شوند.

از دیگر علائمی که احتمال دارد در زمان بروز تبخال با آن مواجه شوید:

• تب
• دردهای عضلانی
• تورم غدد لنفاوی

پیشنهاد مطالعه : رفع نواقص بینی با لیفت با نخ

فاکتورهای موثر در ابتلا به تبخال

بر اساس گزارشات مایوکلینیک حدود 90% بزرگسالان سراسر دنیا به ویروس هرپکس سیمپلکس نوع 1 مبتلا هستند. کسی که این ویروس را در بدن خود دارد، به احتمال زیاد در مواقع زیر دچار عود مجدد تبخال می‌شوند:

• عفونت، سرماخوردگی یا تب
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید
• استرس
• تضعیف سیستم ایمنی یا ابتلا به ایدز
• قاعدگی (در زنان)
• سوختگی شدید
• اگزما
• شیمی درمانی
• کار دندانپزشکی
• پیوند عضو

درمان تبخال

بطور کلی درمانی برای ویروس هرپس سیمپلکس وجود ندارد اما برخی افراد مبتلا به این ویروس به ندرت دچار تبخال می‌شوند. با بروز آن، روش‌های متعددی برای درمان تبخال به دو روش درمان دارویی و درمان خانگی وجود دارد.

• پماد و کرم

زمانی که تب‏‎خال ایجاد شده بر روی لب دردناک و آزاردهنده باشد معمولا پزشک ژل‌های بی‌حس کننده، داروهای ضد التهاب و ضد ویروس برای عدم پیشرفت و سرایت ویروس به سایر نقاط بدن تجویز می‌کند. بیشترین تاثیر پمادها زمانی است که به محض مشاهده‌ی اولین علائم تبخال مورد استفاده قرار گیرند. این پمادها باید چهار تا پنج بار در روز و به مدت چهار تا پنج روز استفاده شوند. داروی دوکوزانول نیز یک روشی دیگر برای درمان تبخال است. این دارو یک کرم بدون نسخه است که می‌تواند مدت زمان وجود تبخال را از چند ساعت تا یک روز کاهش دهد. این کرم باید چند بار در روز استفاده شود.

کرم‌ها و پمادها را باید به‌ آرامی روی تب‌خال بزنید، نه اینکه روی محل بمالید. گوش پاکن بهترین وسیله برای استفاده داروهای درمان تبخال است.

• داروها

اگر درد دارید، می‌توانید استامینوفن مصرف کنید یا از پزشک خود در خصوص استفاده از داروهای مسکن سوال کنید.

در صورت عفونت کردن تب‌خال، ممکن است به داروهای آنتی‌بیوتیک نیاز باشد. داروهای ضد ویروسی اغلب داروهای خوراکی هستند که بیش‎ترین تاثیر آن‌ها در دو روز اول ابتلا به تب‎خال است از جمله داروهای ضد ویروسی که معمولا پزشکان برای رفع تب‎خال و عدم انتشار آن تجویز می‌کنند داورهای فامویر و والترکس هستند.

این داروها تنها بصورت نسخه‌ای در دسترس می‌باشند. ممکن است پزشک در صورتی که دچار عوارض تبخال شده باشید یا شیوع آنها بصورت مکرر باشد، توصیه کند که بطور منظم از داروهای ضد ویروس استفاده کنید.

پیشنهاد مطالعه: هزینه لیفت با نخ

روش های خانگی درمان تبخال

• محل تب‌خال را خشک و تمیز نگه دارید.

• سعی کنید به ناحیه تب‌خال زده زبان نزنید، ضربه نزنید یا پوست آن را نکنید.

• از کمپرس آب سرد و یخ بر روی تب‎خال استفاده کرده و این کار را روزانه چند بار تکرار کنید.

• تا از بین روتن تبخال روی لب از مصرف غذاهای تند، اسیدی و ملتهب کننده خودداری کنید.

• ریشه‌ی شیرین‌بیان حاوی ترکیبی است ‌که می‌تواند از رشد و بروز مجدد ویروس جلوگیری کند. این ترکیب به همراه وازلین می‌تواند به فرآیند درمان تبخال سرعت ببخشد. جهت مصرف یک کاسه بردارید و در آن پودر ریشه‌ی شیرین‌بیان و وازلین را با هم مخلوط کنید. مخلوط به دست آمده را روی تبخال قرار دهید و بگذارید خشک شود.

• در صورتیکه تبخال اطراف دهان وجود دارد، سعی کنید غذاهای نرم بخورید، اما ازمصرف هرگونه خوراکی‌های شور یا اسیدی مانند گریپ فروت یا لیمو که باعث تحریک تب‌خال می‌شود،پرهیز کنید.

• از آنجایی که سیر دارای خاصیت ضد عفونی و ضد ویروسی است می‌تواند کمک شایانی به درمان تب‎خال کند. به مدت چند روز یک تکه سیر را بر روی تب‎‏خال قرار داده و منتظر بهبود آن باشد.

• اگر مسواک زدن دندان‌ها برایتان خیلی دردناک است، به‌جای آن از دهان‌شویه ضدعفونی‌کننده استفاده کنید.

• ژل‌های روغنی مانند وازلین لزوماً موجب بهبودی تبخال نمی‌شوند، اما می‌توانند درد ناشی از آن را کاهش دهند. این ژل‌ها از ترک خوردن زخم جلوگیری می‌کنند. همچنین در نقش یک مانع محافظتی در برابر عوامل محرک خارجی نیز عمل می‌کنند.

• پچ یا چسب تب‌خال حاوی ژل هیدروکلوئید می‌باشد که یک درمان موثر برای زخم‌های پوستی است. درحالی‌که تب‌خال روند بهبودی را می‌گذراند، می‌توانید این پچ ها را بر روی تبخال قرار دهید.

• آلوئه‌ورا که ژل خنک‌کننده‌ی موجود در داخل برگ‌های گیاه آلوئه است، ممکن است موجب تسکین علائم و درمان تبخال شود. ژل آلوئه‌وار یا بالم لب آلوئه‌ورا را سه بار در روز بر روی زخم‌های تبخال بمالید.

• از سرکه سیب، به صورت موضعی و قرار دادن آن به کمک یک دستمال تمیز یا گوش پاک کن بر روی تبخال برای کاهش التهابات  و درمان تبخال میتوانید استفاده کنید. علاوه بر سرکه سیب از مواد زیر میتوانید استفاده کنید.
• استفاده از گیاه مریم گلی.
• عسل
• آلوئه ورا
• روغن نعناع
• سیر خرد شده
• روغن درخت چای

کلام آخر

به طور کلی، اگر مطمئن نیستید که علت تاول، سوزش یا درد در بینی، لب و … شما چیست، با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک می‌تواند وضعیت شما را با اطمینان بررسی و تشخیص دهد. در بیشتر موارد، تبخال عوارض جدی ایجاد نمی‌کند. اگر تبخال شما در بازه زمانی عادی از بین نرفت، به گسترش ادامه داد یا بدتر شد، اگر مشکل سلامتی دیگری دارید که سیستم ایمنی بدنتان را تضعیف کرده است و یا به دفعات دچار تبخال می‌شوید بهتر است برای دریافت کمک و درمان تبخال با پزشک خود مشورت کنید.